INVESTIGATING THE APPLICABILITY OF COMMUNITY BASED DISASTER RISK MANAGEMENT IN AGRICULTURE: A CASE STUDY OF FLOODS IN PHANOM ROK SUBDISTRICT, THA TAKO DISTRICT, NAKHON SAWAN PROVINCE

Abstract

This study explored the feasibility and limitations of applying community based disaster risk management (CBDRM) to reduce flood risk in Phanom Rok Subdistrict's agricultural sector. Using qualitative research methods, with data from document analysis and in-depth interviews with disaster risk management experts, government representatives, and civil society revealed both enabling conditions (community disaster experience, leadership, and social cohesion) and limitations (topography, infrastructure, budget, and inter-agency cooperation) for community based disaster risk management implementation. Despite these limitations, the past experiences of the community with floods have fostered disaster preparedness and awareness, motivating them to seek solutions. Furthermore, strong social ties, lack of internal conflicts, and religious leadership create a favorable environment for community based disaster risk management. The study concluded that community based disaster risk management was a suitable approach for Phanom Rok Subdistrict, but successful implementation necessitates collaboration between the community, government agencies, and NGOs.

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นไปได้และเงื่อนไข ข้อจำกัดในการนำแนวคิดการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเป็นฐานไปใช้ในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยใน ภาคการเกษตรของตำบลพนมรอก อำเภอท่าตะโก จังหวัดนครสวรรค์ โดยใช้แนวทางการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากการค้นคว้าเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยมีกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก จำนวน 3 กลุ่ม ประกอบด้วย 1) ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติระดับนโยบายและระดับพื้นที่ 2) ผู้แทนจากหน่วยงานภาครัฐ 3) ผู้แทนภาคประชาสังคม ผลการศึกษาพบว่า ตำบลพนมรอก อำเภอท่าตะโก จังหวัดนครสวรรค์ มีเงื่อนไข ข้อจำกัดในการนำแนวคิดการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเป็นฐานไปใช้ในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยในภาคการเกษตร ประกอบด้วย 4 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านลักษณะภูมิประเทศ 2) ด้านโครงสร้าง 3) ด้านงบประมาณ และ4) ด้านการบูรณาการระหว่างหน่วยงาน โดยภายใต้เงื่อนไข ข้อจำกัดดังกล่าวมีความเป็นไปได้ในการนำแนวคิดการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเป็นฐานไปใช้ในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยในภาคการเกษตร เนื่องจากประสบการณ์การรับมือกับภัยพิบัติในอดีตของคนในชุมชน ทำให้คนในชุมชนมีการเตรียมความพร้อมในการรับมือกับภัยพิบัติ และส่งผลให้เกิดความตระหนักรู้กับปัญหาเนื่องจากเคยได้รับผลกระทบโดยตรง จนนำไปสู่การแสวงหาวิธีการลดผลกระทบและการปรับตัวต่อการเกิดภัยพิบัติ โดยความตระหนักรู้ต่อภัยพิบัติเป็นเงื่อนไขที่สำคัญในการจัดการภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเป็นฐาน ประกอบกับผู้นำชุมชนมีบทบาทในการประสานงาน เพื่อสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ เห็นประโยชน์ของคนในชุมชนเป็นสำคัญ และมีผู้นำทางศาสนา ได้แก่ พระเจ้าอาวาส พระเจ้าคณะตำบล รวมถึงอดีตนักการเมืองที่เป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ เป็นบุคคลที่คนในชุมชนเชื่อถือ ซึ่งแนวคิดการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเป็นฐานนั้นเป็นแนวคิดที่เหมาะกับบริบทชุมชนที่เป็นชุมชนชนบทเนื่องจากมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกันแบบเครือญาติ อีกทั้งภายในชุมชนไม่มีความขัดแย้งที่ก่อให้เกิดควมรุนแรง ไม่มีความแตกต่างทางภาษา เชื้อชาติ และศาสนา โดยการนำแนวคิดดังกล่าวไปใช้ลดความเสี่ยงจากอุทกภัยในภาคการเกษตรของตำบลพนมรอกนั้น จำเป็นจะต้องอาศัยการทำงานร่วมกันของชุมชน หน่วยงานในภาครัฐ และหน่วยงานนอกภาครัฐ เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินการให้เกิดประสิทธิผลและมีประสิทธิภาพ